27/11/2025

ĐÌNH NGỌC THÁP

* Lịch sử: Xưa, trong đời họ Hồng Bàng nước ta Lạc Long Quân lấy bà Âu Cơ tiên nữ sinh được 100 trứng, nở ra 100 người con, 50 người theo cha lên núi lập ra nước Văn Lang, cha truyền con nối đời đời lấy chữ “Sơn” làm hiệu; 50 người theo mẹ xuống biển, ai nấy chia nhau làm chúa tể cai trị các phương ở vùng Sông Thao… Vương Thái Phi vốn chỉ quen ăn chay và hoa quả. Một hôm trời xuân trong sáng, vạn cảnh êm hoà, Thái Phi lên núi chơi, tìm hoa, hái thuốc, đến ngọn núi Trung Hoàng bỗng nhiên đẻ rơi một bọc 5 trứng. Các bô lão trong thôn trang lượm được đem về luộc ăn. Quá nửa ngày mà lửa càng to, nước trong nồi càng lạnh. Mọi người thấy làm kinh dị bèn đem 5 quả trứng xếp vào chõ nước đặt trước cửa đình. Ba ngày sau, 5 quả trứng nở ra 5 con rắn. Trai gái trong ấp kéo đến xem đông chật, cùng nhau xin với các bô lão rước đi mang thả xuống vực sâu xứ Đàm Trung. Năm con rắn từ khi được thả vào chỗ thích hợp, ngày một lớn nhanh. Mỗi khi các bô lão vào núi hái củi qua đầm, vẫn thường thanh thản ngồi rửa mặt, chân tay. Vì cảm ơn cứu mạng, 5 con rắn thường nổi lên uốn lượn quấn quít quanh người. Chẳng dè một hôm, có một bô lão vung cây điền đao lên nhỡ tay làm cụt đuôi một con trong đó. Anh em nhà rắn bèn xúm nhau than khóc mà nói rằng:

“Chúng tôi thuộc giống rồng, đều là quân chủ một phương. Nay sự tình đến nỗi này làm sao có thể quần tụ nhau ở đây mãi được”. Sau đó, con thứ nhất và con thứ hai bỏ về vùng sông Thao, con thứ ba và con thứ năm bỏ về sông Lô, còn con thứ tư bị mất đuôi thì ở lại trong vực để báo đền ơn xưa của các bô lão.

Lại nói về con rắn thứ nhất làm chúa tể đất Ngọc Tháp gặp lúc vua Duệ Vương đam mê tửu sắc, suốt ngày chỉ vui thú trong việc rượu chè rong chơi, săn bắn đến nỗi khi nhà Thục sang xâm lược, vua vẫn còn đắm say rượu chè chưa tỉnh. Bỗng nhiên trong lúc say, nằm mơ thấy một người thân cao 10 thước, mặc áo màu hồng, thắt dải lưng Ly châu, ngồi trên điện nói vang: “Ta thuộc tông phái theo mẹ về miền biển xưa kia, sinh ra ở đầm thiêng đất Trung Hoàng, làm chủ ở đất Ngọc Tháp này. Do đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu, thấy nước nhà lâm nạn, không thể không vào cứu. Nhà vua nên tu sửa chiến thuyền, triệu hết các sư tướng, người ngựa của Tản Viên Sơn Thánh, chia quân ra các đạo để đánh lại quân Thục. Ta sẽ trợ giúp cho uy vũ để một là bảo tồn tông miếu xã tắc, hai là cứu lấy dân lành”. Duệ Vương bừng tỉnh, biết rằng đã được thánh thần báo mộng để phù trợ bèn lập đàn trên nền Ngọc Tháp để tế lễ. Sau bèn tu tạo chiến thuyền ở vùng Thao Giang, đốc suất quân sỹ…Đoàn quân Duệ Vương mở một cuộc đại phản công kéo xuống đến tận vùng Tiên Du, Bắc Ninh quân Thục thất bại chạy dài. Ngày khải hoàn chiến thắng, Duệ Vương nhớ lại việc báo mộng khi trước bèn lập miếu thờ ở Ngọc Tháp, gia phong thần là Uyên Linh Đại Vương, hàng năm xuân, thu cúng tế, dùng nghi lễ Thượng Đẳng Phúc Thần để thờ.

- Lịch sử vị thần được thờ ở đình Ngọc Tháp, trong cuốn “Tạp chí Văn hoá dân gian vùng Đất Tổ” cũng viết rằng: Thần gềnh Ngọc Tháp là Long Uyên hoàng tử con của nữ thần thác Đông Cuông (Huyện Trấn Yên - Yên Bái” đã có công phù giúp Nguyễn Cận - một hình tượng anh hùng chống giặc ngoại xâm đánh tan giặc Ân. Sau khi giặc tan Nguyễn Cận đã xin vua cho lập một miếu thờ thuỷ thần Long Uyên tại gò Ngọc Tháp.